Mùa hè, thời tiết nắng nóng, nhiệt độ môi trường tăng cao là điều kiện thuận lợi để các loại vi trùng, vi sinh vật gây bệnh sinh trưởng và phát triển làm gia tăng nguy cơ ngộ độc thực phẩm (ôi, thiu, mốc, hỏng…).
Nguyên nhân gây ngộ độc thực phẩm
Ngộ độc thực phẩm thường hay gặp trong mùa hè, có thể có nhiều người cùng mắc trong một gia đình hoặc trong một bữa tiệc, do ăn chung các loại thức ăn bị ô nhiễm. Ngộ độc thực phẩm có thể do thực phẩm bị nhiễm hóa chất, do bản thân thực phẩm chứa độc tố tự nhiên, do thực phẩm bị biến chất, do thực phẩm bị nhiễm vi sinh vật gây bệnh làm cho thực phẩm bị ôi, thiu…. Dù ở lĩnh vực nào, nếu không tuân thủ các quy định áp dụng trong các khâu phun hóa chất diệt côn trùng, sâu bọ, trong các khâu bảo quản, chế biến thực phẩm một cách nghiêm ngặt đều có thể gây hại đến sức khỏe người sử dụng.
Thực phẩm rất dễ bị nhiễm vi sinh vật gây bệnh do môi trường bị ô nhiễm, vi sinh vật từ đất, nước, không khí, dụng cụ và các vật dụng khác nhiễm vào thực phẩm.
Do thiếu vệ sinh trong quá trình chế biến, vệ sinh cá nhân không đảm bảo (tay người chế biến không sạch, người lành mang trùng,…) làm nhiễm vi sinh vật vào thực phẩm. Thức ăn nấu không kỹ, ăn thức ăn sống (gỏi, tiết canh,…) cũng bị nhiễm vi sinh vật, gây ngộ độc.
Do bảo quản thực phẩm không bảo đảm vệ sinh, không che đậy để côn trùng, vật nuôi,…tiếp xúc vào thức ăn, làm lây nhiễm vi sinh gây bệnh.
Do bản thân thực phẩm, gia súc, gia cầm đã bị bệnh trước khi giết mổ, khi chế biến, nấu nướng không bảo đảm giêt chết được hết các mầm bệnh. Hiện nay đang xuất hiện nhiều hiện tượng buôn bán thịt lợn chết bệnh để chế biến thành xúc xích, lạp sườn, gây tác hại nghiêm trọng cho sức khoẻ người tiêu dùng. Ngoài ra, do quá trình giết mổ, vận chuyển, bảo quản, chế biến không đảm bảo vệ sinh an toàn, cũng có thể gây nhiễm vi sinh vào thực phẩm, mặc dù gia súc, gia cầm trước khi giết mổ khoẻ mạnh, không có bệnh tật. Có nhiều loại vi sinh vật gây ngộ độc thực phẩm trong đó phải kể đến vi khuẩn và vi nấm. Vi khuẩn thường hay gặp nhất là vi khuẩn tả (V. Cholerae). Vi khuẩn tả có độc tố rất mạnh cho nên bệnh cảnh lâm sàng khi mắc bệnh tả rất trầm trọng; nếu không phát hiện sớm và sử trí kịp thời, rất dễ đưa đến truỵ tim mạch, gây tử vong hoặc bị suy thận cấp do mất nước và chất điện giải ồ ạt. Thứ đến là vi khuẩn thương hàn (Salmonella), vi khuẩn lỵ (Shigella), vi khuẩn E.coli… Khi con người ăn phải một số lượng đáng kể những vi khuẩn này, sẽ bị ngộ độc bởi độc tố của chúng. Xuất hiện các triệu chứng liên hoàn như: đau bụng, buồn nôn, nôn, tiêu chảy. Vi khuẩn thương hàn còn gây nên các biến chứng nguy hiểm như chảy máu đường ruột, thủng ruột hoặc nhiễm trùng huyết. Ngộ độc thực phẩm cũng có thể do vi khuẩn tụ cầu vàng . Tụ cầu vàng là một loại vi khuẩn vừa gây bệnh bằng nội độc tố vừa gây bệnh bằng ngoại độc tố. Ngoại độc tố của tụ cầu vàng là một loại ngoại độc tố có độc tính rất mạnh, chịu nhiệt tốt, khó bị hủy diệt khi đun nấu, do không đủ nhiệt độ hoặc thời gian.
Vì vậy, khi ngộ độc thực phẩm do tụ cầu vàng gây ra, triệu chứng đau bụng dữ dội, buồn nôn, xẩy ra trong vòng vài giờ đầu sau khi ăn phải thức ăn nhiễm tụ cầu vàng hoặc độc tố của chúng. Triệu chứng sẽ xuất hiện một thời gian ngắn sau khi ăn phải thực phẩm có chứa độc tố như đau bụng, buồn nôn, nôn, đau đầu, chóng mặt. Ngoài ra, ngộ độc thực phẩm cũng có thể do một số vi nấm hoặc nấm độc mà một số người dân đi rừng hay gặp phải, triệu chứng khi ăn phải nấm độc rất nguy kịch, dễ xảy ra tử vong nếu không cấp cứu kịp thời.
Cách phòng tránh ngộ độc thực phẩm
Trung tâm Y tế huyện Đầm Hà khuyến cáo người dân thực hiện: 10 nguyên tắc chế biến thực phẩm an toàn.
1. Chọn thực phẩm an toàn.
2. Nấu kỹ thức ăn.
3. Ăn ngay khi thức ăn vừa được nấu chín.
4. Bảo quản cẩn thận thực phẩm đã nấu chín.
5. Đun kỹ lại thực phẩm trước khi ăn.
6. Không để lẫn thực phẩm sống và chín.
7. Luôn giữ tay chế biến thực phẩm sạch sẽ.
8. Giữ bề mặt chế biến, bếp luôn khô ráo, sạch sẽ.
9. Bảo vệ thực phẩm khỏi các loài côn trùng, loài gặm nhấm và các động vật khác.
10. Sử dụng nguồn nước sạch.